نمایش‌نامه نویس دفاع مقدس: سینما، تئاتر و تلویزیون دفاع مقدس را درست

عارف، نویسنده نمایشنامه شب­‌بوهای هویزه افزود: این نمایشنامه یک منظر طبیعت‌گرایانه و جدید در ادبیات دفاع مقدس است/

باید با زبان نمایش‌ به دنیا بفهمانیم که چگونه در دفاع مقدس پیروز شدیم 

انتشار: هفته نامه شهرسبز شماره 274 مورخ 20 خرداد 93 - خبرگزاری نسیم -

گفتگو با محمد عارف نویسنده وکارگردان دفاع مقدس

نویسنده نمایشنامه " شب­بوهای هویزه" :

سینما، تئاتر و تلویزیون ما عاشقانه های دفاع مقدس را به درستی نشان نداده است

نویسنده نمایشنامه شب­بوهای هویزه گفت : سینما، تئاتر و تلویزیون ما فرهنگ دفاع مقدس را به درستی نشان نداده است

دکتر محمد عارف در گفتگو با خبرگزاری دفاع مقدس در شیراز گفت : در جنگ نحمیلی یک جهانی یک طرف ایستاد و ما یک طرف. بنابراین ما باید با زبان هنرهای نمایشی مان که در جهان هم سر آمد است به دنیا بفهمانیم که چگونه و با چه ابزار غیر مادی مقاومت کردیم که پیروز شدیم.

وی نمایشنامه شب­بوهای هویزه را یک منظر طبیعت گرایانه و جدید در ادبیات دفاع مقدس خواند و اظهار کرد: این نمایشنامه از یک ساختار خوب نمایشی برخودار است و کوشش کرده­ام به گونه ای آن را پرداخت کنم که حتی غربی­ها هم اگر آن را ببینند، مفاهیم عمیق انسانی و فرهنگ پنهان ایرانی نهفته در آن را بفهمند.

نویسنده نمایشنامه شب­بوهای هویزه ادامه داد : در این نمایشنامه، انتظاری که ایرانی­ها برای فردا دارند، بیان شده است و امیدهایی که وجود دارد. اینکه جنگ و ناملایمات جاری آن­ها را از پا نینداخته و هم­چنان به سوی عشق و امید در حرکتند.

عارف افزود : در این تئاتر یک کانون خانوادگی کوچک سه نفره به نام جمشید و زهره و سهیل به نمایش در می­آید که می­توان آن را به ایران بزرگ تعمیم داد و گفت که خانواده در ایران، چه زن و چه مرد، به سوی فردایی بهتر در حرکتند؛ هرچند مرتب هم در حال آسیب دیدن از خارج هستند.

وی با بیان اینکه این نمایشنامه ساختارمندترین نمایشنامه­ای است که تاکنون نوشته­ام ، گفت : من این نمایشنامه را به شکل تمثیلی، نمادین و نشانه ای نوشته ام و به گمان خودم از هیجده نمایشنامه ای که تاکنون نوشته ام مستحکمتر و نمایشی تر و مستدل تر است. بنابراین آن را با عشق تمام تقدیم می­کنم به آدم­های دوران دفاع مقدس(رزمندگان و خانواده هایشان و مردم جنگ زده ی جنوب و غرب ایران) که همه چیز خود را برای من ایرانی فدا کردند. آن­ها همیشه در ذهن من و در کنار من هستند.

عارف اضافه کرد : نخل­ها، قوها، رودخانه­ها و زمینی  که در شب بوهای هویزه هست، تفاوت دفاع مقدس و جنگ را نشان می­دهد و ما به خوبی می­بینیم که نمی توان هر ثانیه از فضای عطرانگیز دفاع مقدس را  با یک جهانی از جنگ عوض کرد. کانون سه نفره جمشید و زهره و سهیل هر شب تا صبح به عشق فردای بهتر به بررسی هر روز خود می پردازند و هر روز تازه تر می شوند.  این نمایشنامه­نویس گفت : سعی کرده­ام نمایشنامه از ساختار نمایشی خوبی برخودار باشد و شعاری نباشد و غلو نشود؛ چرا که در حقیقت دفاع ما در تراژدی جنگ آسان نبود و ما همیشه پیروز نبودیم.

عارف افزود : واقعیت این است که ما به لحاظ  جنگی و تاک تیک های جنگی جهان شکست خوردیم، اما آدم هایمان و فرهنگمان شکست نخوردند. یک جهانی یک طرف ایستاد و ما یک طرف. پس ما باید به دنیا بفهمانیم که دفاع مقدس موجب پیروزی ما شد نه جنگ! و این طرز تلقی در آثار به نمایش درآمده ی ما کمتر گنجانده شده است.

وی ضمن انتقاد از اغلب فیلم­ها و نمایشهای ژانر دفاع مقدس که همیشه پیروزی ایران و ضعف عراق را نشان می­دهد، اظهار داشت: در اواخر جنگ و در مرحله ی دوم عملیات کربلای 5  بود که باعث شد کمر صدام بشکند وگرنه ما از نظر تاکتیکی پیروز نبودیم، ما از لحاظ دیگر جوانب انسانی، روانی و اعتقادی پیروز بودیم.

این نویسنده بیان کرد : ما باید آنچه که در سر و سینه رزمندگان بود را بیرون بیاوریم و ببینیم چه عواملی باعث شد که ما در دفاع مقدس، پیروز جهانی شویم؛ در حالی­که از لحاظ تاکتیکی پیروز میدان نبودیم.

عارف اظهار کرد : ما در خیلی از عملیات­ها هم شکست خوردیم، منتها رزمندگان ما آدم­های عجیبی بودند. آنها به جرأت می­دانستند که دارند شکست می­خورند، اما برای دفاع از ناموس و وطن و عشقی وافر که درونشان جا خوش کرده بود، می­جنگیدند. عاشقانه های آنان از دید جهانیان پنهان مانده است. دلایل عشق بازی آنان بطور علمی و آکادمیک بیان و تحلیل و تفسیر نشده است. ما باید ذهن و روح و جسم و نگاه ژرف آن­ها را واکاوی کنیم و پس از آن به نگارش متون نمایشی هنری بپردازیم. در این نمایشنامه هم واکاوی دو آدم در بیرون جنگ را نشان می­دهم که زندگی می­کنند و چقدر خوب دفاع مقدس را می­شناسانند.

وی گفت : ما جنگ را نخواستیم، به ما تحمیل شد؛ پس باید دفاع می­کردیم. از چه تاکتیکی استفاده می­کردیم که غیر از ابزار باشد؟ این نمایشنامه می­رساند که ما با ابزار و ادوات نظامی پیروز نشدیم؛ چرا که در آغاز جنگ یک مشت سلاح و ادوات قدیمی و محدود داشتیم. در حالی­که ارتش عراق قوی بود. تاکتیک و استراتژی مدونی داشت، امکانات جهانی هم داشت، نیروی هوایی و زمینی آن کم نظیر بود. یک جهانی پشت عراق بود با تمام امکانات.

این نویسنده دفاع مقدس افزود : اگر بتوانیم بدون هیچ شعار و غلوی، فرهنگ پنهان درونی و برونی سینه های رزمندگان و اسرا و خانواده های آنان و مردم جنگ زده ی جنوب و غرب ایران را به درستی مطالعه و دراماتیزه کنیم در راستای جذب مخاطب خود که مردم ایران و جهان هستند موفق عمل کرده ایم. در واقع همه مردم و هنرمندان جهان گمان می کنند که رزمندگان ایران با ارتش عراق دارای یک متد جنگی و ملی یکسان، مانند سایر ارتشیان جهان بوده اند و با هم درگیر شده اند. در حالیکه ساختار جنگ و فرهنگ دفاع مقدس دو مقوله جدا از هم و اساسا ضد همند. من معتقدم که پژوهشهای لازم در زمینه دفاع مقدس و فرهنگ شهدا و اسرا به نسبت یک میلیون شهید و جانباز و اسیر و آسیب دیدگان دفاع مقدس صورت نگرفته است. بنابراین دستهای نویسندگان این حوزه کاملا خالی است. مخاطب هنری ما در دنیا به این­ها نیاز دارد. به مطالعات ژرفانگرانه ای در زمینه ی انسان شناسی دفاع مقدس نیاز دارد. نه شعار و غلو و درشت نمایی های بی اثر!

لازم به ذکر است محمد عارف، پژوهشگر و نویسنده، دارای دکترای تخصصی انسان‌شناسی هنر است. وی در سال‌ 1391 به عنوان پژوهشگر برتر رشته هنر و معماری در سطح کل دانشگاههای ایران شناخته شد. «کمیجان»، «باران و بوران»، «شب واقعه»، «پشت در‌های خاکی»، «شور شیرین»، «خاک خنده‌ریز»، «جزیره»  و «درخت گیان» برخی آثارش محسوب می‌شوند و کتاب «باران و بوران» این نویسنده که در بر دارنده 25 نمایشنامه کوتاه و مستند است، در هفته پژوهش سال 1392 رتبه برتر را در دانشگاه‌های استان مرکزی از آن خود کرد. او اکنون نمایشنامه «شب‌بو‌های هویزه» را برای انتشار آماده کرده است.