پارک جنگلی مرتضی علی در شیراز

در چرایی اسم آن حرف و حدیث بسیار است. برخی آن را مرتضی علی دانسته و معتقدند که این جا قدمگاه امیرالمؤمنین است. البته بعید می نماید این باور صحیح باشد. برخی دیگر آن را مرتاض علی می دانند و می گویند درویشی معروف به مرتاض علی در این مکان مدفون است.

انتشار: عصر فارس -

از شیراز به سمت اصفهان که خارج می شویم، روبروی دروازه قرآن، یعنی سمت راست (که شمال شرقی شیراز می شود) کوهی سر به فلک کشیده که امروزه آن را قسمتی از پارک کوهپایه می گویند و اسم آن را کوه چهل مقام و هفت تان هم نامیده اند.

کمی بالاتر از دروازه قرآن، در پایین کوه، محوطه ای تسطیح شده است که به عنوان پارکینگ استفاده می شود. انتهای محوطه، زیر کوه، جاده آسفالته دو طرفه ای است که به صورت مارپیچ راهی را به سمت بالای کوه باز می کند. چه با خودرو چه بی خودرو می توان از این راه بالا رفت. بعد از یکی دو پیچ، وارد میدانکی می شویم که انتهای راه ماشین رو است. برخی خودروهای خود را آن جا پارک کرده اند. در دو سمت دو درب وجود دارد. از درب سمت چپ راه آسفالته به صورت مارپیچ به سمت بالای کوه راه پیدا می کند.

پوشش گیاهی

از همان پایین کوه هم درختان پارک جنگلی که روی کوه و بخصوص در مسیر بالا رفتن ساخته شده است دیده می شود. در مسیری که با خودرو می توان بالا رفت منظره بسیار زیبایی را در دو طرف ایجاد کرده است. این درختان در مسیر مارپیچی که پس از درب ورودی وجود دارد ادامه پیدا می کند. در دو طرف جاده از همین پایین تا آن بالا درختان بسیاری کاشته شده است که عمدتاً درختان کاج و سرو است. هرچند در بین این درختان درختان دیگری هم دیده می شود. درختانی که اکثر آن ها کاشته شده اند. ولی در این بین هنوز پوشش گیاهی بومی و خودروی منطقه همچون بوته های اخرک (بادام کوهی) دیده می شود. هر چند عمده درختان و بوته های بومی از بین رفته است تا جای آن را درختان کاج و سرو بگیرد. وقتی مسیر را به سمت بالا طی می کنیم پس از یکی دو گردنه را که گذر کنیم در سمت راست جاده، پشت درختان، منطقه ای تسطیح شده وجود دارد که زیتون کاری شده است. بقیه پوشش کوه که البته منطقه بسیار فرح بخش و روح نواز را یا ایجاد کرده است همان درختان کاج و سرو است. این درختان به صورت جنگلی به سمت بالا که حرکت می کنیم افزایش می یابد. تا به منطقه ای برسیم که امروزه به آن مقبره الشهدا گویند. جایی که قبور حدود 10 تن از شهدا است البته نام قدیم آن را دیدگاه یا گهواره هم می گویند. با گذشت از این قسمت هر چه به سمت بالا می رویم از پوشش بسیار درختان کاسته می شود و آن چه می بینیم علاوه بر درختان کاج و سرو و گاه چنار، پوشش بومی که عمدتاً بوته می باشند هم دیده می شود.

تسهیلات

در طی مسیر از پایین به سمت بالا، علاوه بر جاده آسفالته، راه های دیگری هم وجود دارد که از میان درختان عبور می کند. راه هایی که برخی سنگ فرش شده اند و برخی خاکی هستند. در این راه ها گاه صندلی هایی برای نشستن وجود دارد. علاوه بر صندلی، آلاچیق ها یا قسمت هایی هم برای نشستن های خانوادگی و گعده های دوستانه تعبیه شده است. این صندلی ها و آلاچیق ها تا بالای کوه ساخته شده است. سرویس بهداشتی و بوفه هم البته در میان مسیر، یا بهتر بگویم بالاتر از مقبره الشهدا یا گهواره سر گردنه اول وجود دارد. سرویس بهداشتی در میدانگاهی پشت درختان سمت چپ، و بوفه آن سوی جاده، سر پیچ ساخته شده است که دیدگاه آن شهر شیراز است.

اماکن دیدنی

این تفرجگاه، علاوه بر مناظر طبیعی دیدنی که بسیار هم زیباست، سه منطقه دیدنی دیگر هم دارد که از لحاظ تاریخی و ملی قابل ملاحظه است.

مقبره الشهدا و گهواره دید: در میانه راه و پس از گذر از چند گردنه، بر سر یکی از گردنه ها در سمت راست، راه عبوری از میان درختان انبوه وجود دارد. با ورود به این قسمت میدانکی را شاهدیم که دور تا دور آن را درختانی به صورت مدور فرا گرفته است. جلوی این درختان مدور صندلی هایی وجود دارد. اما با عبور از این میدانک، پلکانی را می بینیم که به سمت راست هدایت می کند. از همین پایین پلکان می توان چهارتاقی را دید. روی چهارتاقی که از سنگ و گچ و ساروج ساخته شده است گنبدی با همین معماری وجود دارد. این چهارتاقی شاید همان گهواره دید یا دیدگاه باشد که از آن جا می توانستند ورود و خروج به شیراز را رصد کنند. این چهارتاقی به سبک سایر چهارتاقی های باقی مانده از دوران ساسانیان در فارس ساخته شده است. (مثل چهارتاقی جره که البته گنبد آن فرو ریخته است.)

از پلکان به سمت چهارتاقی حرکت کنیم، در ابتدای ورودی به سطح تسطیح شده، مقبره الشهدای گمنامی را می بینیم که حدود ده تن از شهدای گمنام دوران دفاع مقدس زیر آفتاب و باران بی سرپناه مدفونند. پرچم های ایران در اطراف این گلزار نصب شده است.

گهواره دید یا همان چهارتاقی در نزدیک ترین نقطه به سراشیبی کوه به سمت دروازه قرآن ساخته شده است. اما سوی دیگر این مقبره، از بالا می توان دیدگاه خوبی به شهر شیراز داشت. می توان شیراز را زیر پای خود حس کرد. از دانشگاه شیراز در غرب، تا ارم، علی بن حمزه، سید علاءالدین حسین، آستان احمدی (شاهچراغ) و محمدی، حافظیه، ورزشگاه حافظیه و ... را می توان به خوبی مشاهده کرد. به خصوص آستان احمدی و محمدی که در نزدیکی غروب، چراغ هایشان به خوبی نشان دهنده آن حرم مطهر است.

مرتضی (مرتاض) علی: پس از طی دو سه گردنه به سمت بالا از مقبره الشهدا، ساختمانی ساخته شده از سنگ و گچ و ساروج، خودنمایی میکند. ساختمانی که درون آن به صورت ساختمانهای تاقی قدیمی است و دارای چندین اتاق می باشد. در این ساختمان قدیمی چاهی وجود دارد که چندین پله باریک و قدیمی و بلند را به سمت پایین می برد و به آن چاه مرتضی (مرتاض) علی گویند. در این قسمت دو آب انبار وجود دارد.

در چرایی اسم آن حرف و حدیث بسیار است. برخی آن را مرتضی علی دانسته و معتقدند که این جا قدمگاه امیرالمؤمنین است. البته بعید می نماید این باور صحیح باشد. برخی دیگر آن را مرتاض علی می دانند و می گویند درویشی معروف به مرتاض علی در این مکان مدفون است.

گفته می شود قسمتی از این بنا به دوران پیش از اسلام باز می گردد. و کلیت بنا به شماره 943 در ردیف آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

در زیر عکس هایی از این پارک جنگلی را می نگریم:

دیدن شیراز از بالا آن هم در شب واقعا زیباست.

در انتهای سمت راست عکس زیر ساختمانی که با چراغ های نور سپید مشخص هستند آستانه مقدس احمدی(شاهچراغ) و محمدی است.

در سمت راست عکس زیر، باغ جهان نما بخوبی قابل دیدن است.

در عکس زیر که از بالای این کوه گرفته شده است به خوبی حرم حضرت شاهچراغ(ع) همچون چلچراغی می درخشد.

در میا درختان انبوه گاه گل هایی هم دیده می شود.

نمایی از اتاق های تو در توی ساختمان مرتاض علی

اتاق های تو در توی ساختمان مرتضی علی، حس مساجد قدیمی را به انسان متبادر می نماید.

ورودی چاه مرتاض علی که شامل دو آب انبار می شود. پله های باریک بلندی که به سختی می توان از آن پایین رفت.

بر ورودی چاه مرتاض علی، کتیبه سوره فتح نصب شده است.

عکس زیر نمای شیراز در شب را از درون ساختمان مرتاض علی نمایش می دهد.

منظره شیراز در شب از بالا هم دیدنی است.

نرسیده به مقبره الشهدا، منطقه را تسطیح کرده اند و درختان زیتون کاشته اند.

ااز ورودی میدانک به سوی مقبره الشهدا و گهواره دید که حرکت کنیم از پایین پلکان سنگی گهواره دید به خوبی دیده می شود. هر چند با بالا رفتن از پلکان سنگی ابتدا به مزار شهدای گمنام می رسیم و پس از آن می توانیم وارد گهواره دید شویم.

در کنار گهواره دید، حدود ده شهید گمنام مدفون شده اند. کتیبه از قرآن بالای سر ایشان نصب شده است. از این می توان تمام شیراز را از نظرگاه خود گذراند.

گهواره دید که بر فراز کوه به شکلی چهارتاقی ساخته شده است، راه ورودی به شیراز را از بالا زیر دید خود دارد.

درختان زیتون هم این وقت سال میوه های کالشان به سمت بلوغ در حرکتند و آماده می شوند برای مصرف مردم.

در این فصل سال میوه های درختان کاج همچون گلوله ای یا توپی چند تکه بر سر شاخه های درختان خودنمایی ویژه ای دارند.

در میان درختان البته راه های خاکی هم دارند. قدم زدن بر روی این خاک انسان را به وجد می آورد.

سنگ فرش هایی که در میان درختان ساخته اند در همه روزهای سال با صفا و پر برکتند و به آدمی شور نشاطی وصف انگیز می بخشند.

زیر درختان هر از چندی صندلی هایی گذاشته اند که در گرمای تند تابستان هم هوای مطبوعی را به انسان می بخشند.

در زیر میدانک ورودی مقبره الشهدا را می بینیم که میدانی کوچک ولی باصفاست.

متأسفانه در میان درختان که عبور می کنیم می بینم که گاه درختانی قطع شده اند.

در طول مسیر که از پایین به سمت مقبره الشهدا می رویم درختان مختلفی را می بینیم.

عکس زیر نشان دهنده درختان گوناگونی است که در اطراف مقبره الشهدا غرس شده اند.

آن چه در عکس زیر می بینید گردنه پارک چنگلی است که انبوهی از درختان را دارد. بیشترین درختان در این قسمت پارک کاشته شده است. راه فرعی بر جاده اصلی همان راهی است که به میدانک ورودی مقبره الشهدا می رود.

در کنار مقبره الشهدا، راهی به صورت پلکانی و سنگ فرش در میان درختان می بینیم که ما را به گردش در میان درختان فرا میخوانند.

عمده درختان مسیر را کاج و سرو کاشته اند.

راه مارپیچ آسفالته از پایین تا بالا کشیده شده است. برخی برای ورزش و نرمش صبحگاهی و عصرگاهی به آن جا می آیند. در کنار این راه گاه آلاچیق هایی را می بینیم که برای استراحت و تفریح ساخته شده اند.

راه پلکانی سنگ فرش از میان درختان