آشنایی با آیت‌الله دکتر احمد بهشتی

احمد بهشتی، زاده 1314 در میان‌ده از شهرستان فسا است. وی مجتهد مسلم و متجزی حوزه، دارای دکترای فلسفه و دانش‌آموخته کارشناسی ارشد است. احمد بهشتی همچنین عضو هیات علمی دانشگاه تهران، نمانده دو دوره مردم فسا در مجلس شورای اسلامی و 4 دوره نماینده مردم فارس در مجلس خبرگان رهبری است که نزدیک به 120 کتاب از وی تا کنون به بازار آمده است.

انتشار: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی - حافظ‌خبر -

آیت‌الله دکتر احمد بهشتی در سال 1314 در روستای میان‌ده (میان‌شهر کنونی)، از روستاهای بخش شیب‌کوه شهرستان فسا، در خانواده‌ای روحانی، مؤمن و اهل تهجد، زاده شد. پدرش، حجت‌الاسلام شیخ عبدالمجید بهشتی، در میانده و روستاهای بخش کردیان جهرم اقامۀ نمازجمعه و جماعات می‌کرد و از طریق منبر به وعظ و خطابه و ارشاد مردم می‌پرداخت.

در روزگار کودکی احمد، هنوز پای مدارس نوین به میان‌ده باز نشده بود و آموزش خواندن و نوشتن را در مکتب‌خانه‌ای با مدیریت و آموزگاری بانویی که او را بی‌بی می‌خواندند، آغاز کرد. بی‌بی، تنها بانوی باسواد آن روزهای میان‌ده به‌شمار می‌رفت. وی پس از چندی به مکتب‌خانه «کل الله قلی قنبری» پی گرفت؛ و این هنگامی بود که او هنوز هفت سالش نشده بود.

در همین روزها بود که با فشار خان، پدر احمد به روستای دهریز شهرستان جهرم رفت و خانواده را نیز با خود به آن روستا برد. احمد کوچک در این روستا بار دیگر تحصیلات خود را در مکتب‌خانه‌ای دیگر زیرنظر شیخ عبدالکریم حضوری با فراگیری کتاب‌های اول، دوم و سوم ابتدایی و قرآن پی گرفت. پس از چندی همراه با خانواده به میان‌ده برگشت و با آن‌که در این روزگار، دبستانی نیز در میان‌ده، گشایش یافته بود، در مکتب‌خانه سید نظام هاشمی، تحصیلات را ادامه داد.

احمد بهشتی در نزد پدر نیز ابتدا کتاب‌های ادبیات عرب همچون جامع‌المقدمات، امثله، شرح امثله، صرف میر، عوامل فی النحو، شرح قطر ابن هشام و سپس شماری از کتب فقهی همچون تبصرت المتعلمین و شرایع الاسلام را فرا گرفت.

احمد که به 14 سالگی رسید، برای فراگیری دانش بیشتر راهی شیراز شد و در حوزه علمیه آقا بابا خان، به فراگیری دانش دینی پرداخت. در همین روزگار، او دروس مدرسه را نیز پی گرفت و توانست خیلی زود با قبولی در آزمون‌ها، مدرک کلاس ششم خود را در شیراز بگیرد. با آن‌که در آن روزگار، بسیاری از علمای سنتی حوزه، به مدارس نوین خوش‌بین نبودند، او در کنار دروس حوزوی، دیگر مقاطع تحصیلی را نیز پی گرفت و با همه سختی‌ها، توانست دیپلم بگیرد. در این سال‌ها، او گاه با نامهربانی‌هایی از سوی اساتید و هم‌شاگردی‌های حوزوی روبرو شد. این برخوردها تا هنگامی که خبر به آیت‌الله سید نورالدین حسینی‌الهاشمی رسید ادامه داشت و از آن پس با پشتیبانی و تشویق آن عالم مجاهد، راه بر او آسان شد و سال 1336، دیپلم ادبیات گرفت.

احمد نوجوان در مدرسه آقاباباخان، سیوطی و شرایع را از آیت‌الله سید حسین آیت‌اللهی، معالم را نزد آیت‌الله شیخ محمد علی موحد و آیت‌الله شیخ عبدالصمد صمدی فسایی فراگرفت. وی پس از کودتای 28 مرداد 1332 و هنگامی که فشارهای زیاد بر سید نورالدین حسینی‌الهاشمی بود، چندی را به مدرسه خان رفت تا نزد آیت‌الله سید نورالدین حسینی‌الهاشمی، تفسیر قرآن را بیاموزد. این آشنایی با سید نورالدین و سپس آیت‌الله میرزا علی‌اکبر ارسنجانی، او را به‌سوی فلسفه کشاند.

احمد بهشتی که افزون بر تفسیر، مکاسب را نیز نزد سید نورالدین فراگرفته بود و در سال 1333، به پیشنهاد آیت‌الله سید نورالدین حسینی‌الهاشمی، جامه دانشمندان دین را بر تن کرد.

در سال 1335، نزد آیت‌الله العظمی شیخ بهاءالدین محلاتی، درس تفسیر، خارج و مکاسب را نیز فراگرفت. وی همچنین نزد شیخ محمود زرقانی، کفایه و نزد آیت‌الله شیخ ابوالحسن حدایق، رسائل را خواند.

با درگذشت سید نورالدین، او به مدرسه هاشمیه به مدیریت آیت‌الله میرزا علی‌اکبر ارسنجانی رفت که در آن روزگار برای ورود به آن بایستی آزمون می‌داد. او در این مدرسه نیز حکمتین و شرح منظومه ملا هادی سبزاوری را نزد آیت‌الله سید حسین جهبز به پایان برد.

در همین روزگار بود که احمد، برای تبلیغ به دیگر شهرها و روستا به‌ویژه آبادان رفت و آمد داشت. پس از سفر تبلیغی که محرم و صفر سال 1338 داشت، به قم رفت و با هم‌اندیشی آیت‌الله مظاهری اصفهانی، برای دروس فقه و أصول و همچنین درس خارج، از شاگردان امام خمینی شد. از همان سال نیز در کلاس درس آیت‌الله بروجردی نیز شرکت می‌جست و بهره می‌گرفت. علاقمندی وی به فلسفه نیز، او را به‌سوی علامه طباطبایی کشاند. چندی پس از آن‌که به قم رفت، با هماهنگی دیگر دوستان، از آیت‌الله شهید سید مصطفی خمینی نیز درخواست کردند تا شرح منظومه را برای‌شان بگوید و ایشان نیز می‌پذیرد. از سوی دیگر، کشش بسیاری که درس کفایه آیت‌الله سید محمدباقر سلطانی طباطبایی داشت، احمد را به آن سو نیز کشاند.

در سال 1342 و با تبعید امام خمینی، او درس خارج را نزد آیت‌الله سید محمد محقق داماد پی گرفت.

ورود به قم و آشنایی با برخی از چهره‌ها همچون شهید آیت‌الله مرتضی مطهری، شهید آیت‌الله دکتر سید محمد حسینی بهشتی، شهید آیت‌الله دکتر محمد مفتح و شهید حجت‌الإسلام دکتر محمدجواد باهنر که یک پای‌شان نیز در دانشگاه بود، او را برای ادامه تحصیلات کلاسیک، به‌سوی دانشگاه کشاند و سال 1339 پس از آزمون کنکور، برای رشته فلسفه دانشگاه تهران پذیرفته شد. احمد، در سال 1342 توانست در جایگاه شاگرد اول رشته فلسفه، کارشناسی خود را از دانشگاه تهران دریافت کند. این پایان راه دانشگاه نبود و او توانست در جایگاه یک دانشجوی نخبه، دانشگاه تهران او را برای مقطع دکترا فلسفه پذیرفت. وی که در دوره کارشناسی از شهید مطهری بهره گرفته بود در دوره دکترا نیز از درس استاد مصلح و دکتر مهدی حائری یزدی بهره گرفت. وی سال 1345 دکترای فلسفه خود را از دانشگاه تهران دریافت کرد.

این سال‌ها، او نیز همچون دیگر شاگردان امام خمینی، به گود سیاست کشیده شده بود؛ چه آن‌که پیشتر نیز هنگام شاگردی سید نورالدین حسینی الهاشمی، با سیاست آشنا شده بود.

وی در کنار فلسفه، توانست به دانشگاه تربیت معلم (خوارزمی کنونی) نیز برای مقطع کارشناسی ارشد علوم تربیتی پذیرفته شود.

احمد بهشتی، از سال 1344 به استخدام آموزش و پرورش درآمد و در مدارس قم و تهران مشغول تدریس شد. وی از همان سال‌ها در کنار آموزش و پرورش در دانشگاه نیز به تدریس مشغول شد.

با پیروزی انقلاب اسلامی در بهمن ماه 1357، او در دو دوره نخست مجلس شورای اسلامی از سوی مردم فسا راهی مجلس شد. وی همچنین در دوره‌های سوم، چهارم، پنجم و ششم مجلس خبرگان رهبری از سوی مردم فارس به این مجلس راه یافتند.

وی همچنین سال 1364، از آموزش و پرورش به وزارت آموزش عالی منتقل شد.

گفتنی است آیت‌الله بهشتی نزدیک به بیست سال در نوشتن کتاب‌های درسی نیز با آموزش و پرورش همکاری داشته است.

وی هم‌اکنون نیز نماینده فارس در مجلس خبرگان رهبری و از اساتید برجسته حوزه و دانشگاه به‌شمار می‌آید.

احمد بهشتی همچنین از سال 1388 تا 1391 ریاست دانشگاه قم را نیز بر دوش داشت. همچنین در دوره‌های متعدد شرح منظومه و الهیات شفا را در مدرسه فیضیه تدریس نموده و هم‌اکنون در مقطع دکتری دانشگاه‌های تهران و آزاد، دروس اسفار و شفا را تدریس می‌کند. احمد بهشتی در مراکز علمی متعددی از جمله مدرسه عالی شهید مطهری، دانشگاه امام صادق، دانشکده الهیات دانشگاه تهران و دانشگاه قم، به تدریس مکرر دروس تفسیر، فقه، اصول و کلام اشتغال داشته است.

 

 

برخی از آثار آیت‌الله دکتر احمد بهشتی:

شرح دعای ابوحمزه ثمالی

ترجمه التکامل فی‌الإسلام نوشته احمد امین

تربیت کودک در جهان امروز

نسل نوخاسته

اسلام و حقوق کودک

ترجمه تفسیر مجمع البیان

انسان در قرآن

مستضعف در قرآن

حکومت در قرآن

عیسی در قرآن

منشور عفاف یا تفسیر سوره نور

خانواده در قرآن (اثر برگزیده جشنواره کتاب خانواده در سال 1386)

مسائل و مشکلات خانوادگی

مسائل و مشکلات تربیتی

مسائل و مشکلات زناشویی

زنان نامدار

مبانی تربیت بدنی در اسلام

اسلام و بازی کودکان

شرح نمط‌های چهارم، پنجم، ششم و هفتم کتاب الإشارات و التنبیهات شیخ الرئیس

تأملات کلامی و مسائل روز

گوهر و صدف دین

زلال حکمت

فلسفۀ دین

وحیانیت و عقلانیت عرفان از دیدگاه امام خمینی

النمرقه الوسطی فی شرح خمس عروه الوثقی

تحریر الحقیقه فی شرح تحریر الوسیله

فقه مقدماتی

فقه تخصصی

رسالۀ توضیح المسائل

کتاب الحج

کتاب النکاح

اصول فقه نوین

شرح اندیشۀ سیاسی ـ تربیتی علوی در نامه های نهج البلاغه

حکمت های نهج البلاغه

دیوان اشعار

سه سال در محضر استاد

شخصیت و اندیشه های کاشف الغطاء

قهرمان علقمه ( پژوهشی تحلیلی در تاریخ زندگی و ابعاد شخصیتی حضرت ابو الفضل( ع))

مادر پیامبر( ص)

اسلام و تربیت کودکان

تربیت از دیدگاه اسلام

سیری در سیرۀ اخلاقی امام حسین(ع)

مروری بر اندیشه های سیاسی و اخلاقی امام کاظم (ع)

مروری بر اندیشه های سیاسی و اخلاقی امام صادق(ع)

سیمای جمعه گزاران( تفسیر سورۀ جمعه)

سیمای رستاخیزیان( تقسیر سورۀ قاف)

سیمای محمد(ص)( تفسیر سورۀ مزمل)

سیمای نیکوکاران( تفسیر سورۀ انسان)

استاد مطهری؛ فیلسوف فطرت

انسان و مذهب

پاسخ شبهاتی پیرامون مکتب تشیع

جهان بینی اسلامی

درس هایی از خداشناسی

راه تکامل

مبارزات ایدئولوژیک اسلام

اقتصاد در مکتب توحید

اندیشۀ سیاسی نائینی

علی و قومیت عربی

گام هایی در راه تبلیغ

معتادان و روزنه های امید

قانون اساسی و مجلس شورا از دیدگاه نائینی

حق و باطل (مجموعه مقالات فصلنامه تخصّصی کلام اسلامی)

فاطمه، الگوی همه تاریخ

آیت جود

سیمای جنیان (تفسیر سوره جن)

ماه در محاق (زندگی امام حسن عسکری)

صنع و ابداع

حکمت و سیاست (خاطرات آیت الله دکتر احمد بهشتی)

عبد صالح: یادبود شهید دکتر محسن بهشتی

سیمای صف‌شکنان؛ تفسیر سوره صف

دیدار از غار حراء

و...

 

گفتنی است تا کنون نزدیک به 120 کتاب در زمینه‌های گوناگون سیاسی، اجتماعی، فلسفی، فقهی، تفسیر، علوم تربیتی و تاریخی از وی به چاپ رسیده است.

 

برگزاری نخستین نشست بزرگداشت آیت‌الله دکتر احمد بهشتی

 

آثار آیت الله احمد بهشتی رونمایی شد/ «حکمت و سیاست» و «ماه در محاق»

 

سخنرانی آیت‌الله دکتر احمد بهشتی در بزرگداشت حضرت آیت‌الله‌العظمی سید عبدالله شیرازی

 

یکم خرداد 1404 و در آیین بزرگداشت یادروز ملاصدرای شیرازی، چهارصد و هجدهمین نشان مفاخر ملی ایران به آیت‌الله العظمی دکتر احمد بهشتی داده شد. 

 

 

گفتگوی آیت‌الله دکتر احمد بهشتی با خبرگزاری حوزه درباره ملاصدرا